♦ ПPOЦEC ИЛИ PE3УЛTAT

Што е ова: „л арт пур л арт“ или „л чкарт пур л чкарт“? Уметничко дело од Џексон Полок за кое е неспорно дека е од Џексон Полок, ама е прилично дискутабилно дали е уметничко дело.

Ако тргнеме од темелната мудрост дека “сексот без оргазам е губење време“ тогаш многу лесно ќе дојдеме до заклучок дека спроведувањето на тендери за јавните набавки е тотална глупост, ќе сфатиме и зошто сегашнава војна во Афганистан трае толку долго, дека е бесмислено да се носат закони со кои ќе се забранува судии да се членови на партии или политичари да се газди на медиуми, дека не вреди да се забранува абортусот или пушењето во кафеаните, како и дека идејата да се направи некој степен на образование задолжителен ќе заврши само со правење на дипломата од тој степен на образование задолжителна – и ништо повеќе. За сите овие работи, во денешната колумна.

1. Кому му требаат тендери за јавни набавки? Никому, оти ама баш никој нема фајде од нивното спроведување. Ниту граѓаните во чиј интерес се прават, ниту бизнисмените кои се јавуваат на тие тендери со своите стоки и услуги, ниту пак политичарите на власт кои ги изведуваат тие тендери. Тендерите за јавни набавки се тотално промашена работа и треба да се укинат и сите јавни набавки државата да ги врши со директен договор.

Што тропам глупости, веројатно ќе прашате. Еве што, и еве зошто идејата за потполно укинување на сите тендери во јавните набавки има смисла.

Сите тендери се наместени. Зошто? Па сите тендери се спроведуваат според процедури кои парламентарното мнозинство преку закони и соодветните институции преку подзаконски акти ги пропишале и регулирале. Понатаму, за сите тендери се одлучува во првостепени комисии чии членови се поставени од власта и, ако има замерки, во второстепени комисии – чии членови ги поставува пак власта. Истата власт!

По таа логика, правилата на играта ги пишуваат судиите кои истовремено судат на теренот, и кои сигурно веќе се обложиле на тоа кој тим ќе победи на натпреварот, и по таа основа, јасно е дека тие ќе направат сѐ за да победи тимот што им е фаворит. Во кој што тим играат бизнисмените кои пред изборите донирале пари за партијата која ќе дојде на власт.

И затоа, која е смислата да се јавува фирма на тендер, ако тендерските правила се направени така за да победи оној што си го има „дај ми го – на ти го“ со власта? А ако веќе е јасно дека ќе победи на тендерот миленикот на власта, која е смислата воопшто да се глуми сиот тој процедурален театар. Која е смислата да се чекаат резултатите од тендерот, па да се даваат жалби, молби, да се оди на второстепени разгледувања – кога се знае кој ќе победи?

Владеачкото мнозинство во парламентот ги носи законите и ги избира членовите на извршната власт. Тие министри и директори на јавни претпријатија според законите кои ги донеле истите луѓе што нив ги избрале на тие функции треба да го спроведат изборот на најпогоден понудувач за некоја јавна набавка. Јасно е дека играта е наместена, па зошто воопшто да се игра?

Ако резултатот е познат однапред, која е смислата на процесот?

2. Зошто не треба да се забранува абортусот, како и пушењето во кафеаните: нема да навлегувам во моралните аспекти на дебатата за и околу абортусот, оти како и секое морално прашање и тоа нема никогаш да се реши преку дебата. Ќе се осврнам на практичните аспекти од можноста да се забрани вршењето абортус во нашата држава.

Ајде да речеме дека некоја ултра-конзервативна влада ќе го забарани вршењето на абортуси на територијата на државава. И да речеме дека тој закон навистина строго ќе се применува. Што со тоа? Дали жените и девојките кои решиле да извршат абортус ќе бидат спречени? Јок, Македонија е премногу мала држава, па оној кој има доволно пари да плати за постапката на абортус има доволно пари да плати и за пат до некој град од соседните земји каде што абортусот не е забранет па ќе може таму да го изврши.

И што ќе добиме со забраната на абортусот во Македонија? Ништо, само што ќе се смени локацијата на која ќе се врши. Сосема истите луѓе (македонските државјанки) ќе го имаат, сосема истиот број на абортуси ќе биде извршен, и сосема истиот број на деца ќе бидат спречени да се родат и да живеат.

Бројот на абортуси што се случуваат навистина треба да се намали, ама со нивна забрана тоа нема да се случи. И ако резултатот (бројот на извршени абортуси од македонски државјанки) ќе биде сосема ист по евентуалната забрана како и што бил и пред неа, која е смислата да се комплицира процесот?

Исто е и со забранувањето да се пуши во кафеаните. Настрана што во голем број на кафеани чии газди си имаат „дај ми го – на ти го“ со инспекторите се пуши сосема слободно и тие се повластени во однос на оние кафеани каде што газдите си немаат добри односи со инспекторските служби. Повластени оти луѓето ќе одат во оние кафеани каде што може да се пуши слободно, а не онаму каде што може да бидат казнети.

Настрана значи тоа, туку прашањето е за ефикасноста на целиот тој концепт, ако идејата била да се намали количеството на испушени цигари од пушачите во државава. Што ако на луѓето им забраните да пушат на едно место, кога можат да пушат на друго место каде што никогаш не можете да им забраните да пушат. Дома.

Луѓето кои што се пушачи се зависни од цигарите и имаат психолошка и биохемиска потреба да конзумираат одредено количество цигари во денот. Дали ќе испушат десет цигари дома и на улица и десет во кафеана, или дваесет цигари дома и на улица и ниту една во кафеана, која е разликата во кончениот внес на никотин и катран?

Ако резултатот е ист и со и без забрана, зошто воопшто да се спроведува тој процес, кој ако ништо друго, го има и негативниот ефект по бизнисот на угостителите, кои се принудени да отпуштаат работници оти им се намалува прометот?

Здравјето на непушачите било заштитено? Е па ние непушачите мали деца ли сме, зарем ако толку сме загрижени за своето здравје не можеме самите да одлучиме дали и во која кафеана ќе одиме? Настрана фактот што премрсната, презачинетата и преблагата храна е далеку поголема закана за здравјето од тутунскиот чад.

Повеќе за ова прашање пишував во колумната „Под фенерот“.

3. Зошто толку долго трае војната во Афганистан (и „кревкиот мир“ во Босна и Косово): не знам дали сте го гледале оној цртан филм со Том и Џери кога на глувчето еден ден му дојде преку глава да се бори со мачорот кој почна исклучително нефер да ја „игра играта“ и едноставно си замина, во знак на протест. По што во куќата конечо завладеа мир, и газдарица на Том сфати дека веќе нема потреба од него (оти немаше глушец) и го избрка. Па потоа, кога се најдоа на улица и глувчето и мачето, се договорија заедно да се вратат на своите стари „функции“ и никогаш повеќе Том да не го докрајчи во брканиците Џери, за да газдарицата секогаш има потреба од мачор во куќата.

Нешто слично пишував во колумната „Што е причина, а што е последица“ а делумно во тој правец беше и колумната „Теодора и Ника“ а истото објаснување може да се даде и како одговор на прашањата од насловот на оваа точка.

Имено, Американците во Афганистан им даваат стотици милиони долари на своите сојузници во таа земја, со цел да се борат тие против Талибанците. Воедно, сѐ додека се американските сили присутни таму, нема ни теоретска шанса Талибанците да се вратат на власт, оти премногу има оружје насочено против нив.

Па така, каков интерес имаат локалните американски сојузници во Афганистан да дојде до конечна победа врз Талибанците? Никаков, оти штом ќе биде извојувана победата, Американците ќе си заминат дома на триумфална парада во Њујорк и… и потоа нема веќе стотици милиони долари за афганистанските сојузници, нема повеќе „голем батко“ кој што ќе го одржува статус квото. Може да се случат после војната избори на кои сегашните владетели на Афганистан ќе ја изгубат власта, а сѐ додека има воена состојба во земјата, фер избори нема да се случат, па сегашната власт ќе си остане на власт.

Сосема истата работа ја има во Босна и Косово, и двете држави кои би банкротирале уште утре без меѓународните донации. Тамошните политичари многу добро знаат од каде доаѓаат парите, тие стотици милиони долари што преку наместени јавни набавки главно завршуваат во нивните џебови, и сѐ додека е тоа така, тие немаат интерес да го довршат мировниот процес во нивните земји.

Ако викнете тим молери да ви ја варосаат куќата или станот, и ако им плаќате „по саат“ очигледно тие ќе немаат интерес брзо да работат и да ја завршат работата. Ако им платите според тоа колку соби ќе варосаат, тие ќе имат интерес брзо да завршат кај вас, да земат пари и да одат на друга задача кај друг муштерија.

Сѐ додека САД и другите богати земји од меѓународната заедница кои плаќаат за „мировниот процес“ во Афганистан, Косово и Босна на локалните „молери“ им плаќаат „по саат“, тие „станови“ нема да бидат „варосани“.

А истото може да се каже и за нашите преговори со Грција. Ако преговорите се завршат утре, преговарачите и посредниците ќе останат без работа и плата. Имаат ли тие личен интерес да се најде решение?

4. Судии членови на партии, политичари газди на медиуми: за тоа дека е сосема бескорисно да се забранува судија да биде член на некоја политичка партија, лидер на партија да биде сопственик на медиум, да има партии со етнички карактер и да се вработуваат партиски кадри во јавната администрација, пишував поопширно во колумната „Да се забрани, ама џабе“.

Нема смисла да повторувам тука што сум пишувал таму, само бидејќи е во ист дух со денешната колумна (џабе друг процес, ако резултатот е ист), мислам дека е убаво да се даде линк до неа. Ако не сте ја прочитале, ѕирнете ја.

5. Дипломата побитна ли е од знаењето? Секој човек со здрав разум би се согласил со мојата констатација која стои како бисер на мудроста горе во десниот агол на мојот блог и која гласи „подобро паметен човек без образование отколку образован човек без памет“, но што се однесува до политичарите кои кај нас биле или сѐ на власт, тоа не така. Изгледа тие немаат здрав разум.

Имено, во нашата држава ако сакате да полагате правосуден испит и да станете правник со положен државен правосуден испит, ќе морате да имате барем пет години правен факултет завршено за да смеете воопшто да се пријавите за полагање на тој испит.

Значи, да повторам со други зборови: ако сте поминале десет години како странка во некој судски спор и сте научиле за тоа време практично сѐ што треба за тоа како функционира правосудниот ситем – тоа ваше стекнато практично знаење не вреди ништо во однос на дипломата на некој што вчера завршил мастерс-студии на правен и кој можеби никогаш не влегол во судница, никогаш не комуницирал со судија или со адвокати. Тој смее да полага правосуден испит, ама вие не смеете ни да се пријавите за тој испит.

Процесот на учење се цени во нашиот систем повеќе од самото знаење.

Слично е и во комисиите за полагање на возачки испит, чии што членови мораат да имаат завршено високо образование. Не е битно кој факултет го завршиле, па испаѓа дека член на комисија за полагање за возачка дозвола може да стане некој што вчера завршил, што знам, земјоделски факултетет насока пчеларство, ама не може да биде некој што дваесет години веќе вози такси и го има сообраќајот „в џеб“, ама ете во тој џеб ја нема факултетската диплома.

Идејата зад барањето да се има завршено факултет е демек да се поттикнат луѓето да студираат и да завршуваат факултет. Убаво тоа, ама што врска има со полагањето на испит за возачка дозвола? Побитно е да имаш диплома од струка која врска нема со возењето возила, отколку да имаш практично искуство и знаење токму со возење возила? Несфатлива и апсурдна логика!

Која што логика стои и зад воведувањето на задолжително средно и кампањата за што повеќе матуранти да се запишат на факултет. Не е битно на кој факултет ќе одат, битно е да студираат. Со таквата логика ќе добиеме како општество само повеќе невработени со диплома од средно и повеќе невработени со диплома од факултет. Со тоа нема да се намали бројот на невработените.

Ако резултатот е ист, која е смислата да се менува процесот?

*

Градиме велелепен стадион ама не изградивме велелепна фудбалска репрезентација. Па сега поразите што ќе ги ниже таа чкарт-репрезентација ќе можеме уште повеќе да ги чуствуваме како понижување. Поставуваме статуи и капии на кои ќе се восхитуваат идните генерации, ама трошејќи ги парите за тоа, не ни остана ништо за инвестиции кои ќе ја развијат економијата која ќе ги задржи тие идни генерации тука, за да не си заминат засекогаш во странство.

Првин ќе најдеш девојка која ќе ја љубиш и ќе те љуби искрено, па после ќе бараш ресторан во кој ќе правите свадба. Прво се гради тим што ќе победува, а после се гради стадион по мерка на тој победнички тим. На тим на губитници, доволна му е и една селска полјана.

Првин треба да се изградат градителите, а после тие ќе изградат сѐ друго.

.

П.С: Поради моја излапавеност, наместо да седнам да ја пишувам најавената колумна „Уште неколку заблуди за долговите“ ја напишав оваа што ја прочитавте пред неколку редови. И дури сега сфатив дека требало друга колумна да пишувам. Никому ништо, таа најавената за долговите ќе оди наредниот четврток, а се надевам дека оваа денешната ви се допадна.

До четврток, поздрав 😉